Herodot, İskit tanrıçası Api'nin Hera ile aynı olduğunu söyler.
İdentik Türk Tanrıları
Yunan Hera'sının iki ilahe : İskitlerde Api ve Türk Umay'ı ile semantik olaraq tam üst-üste düşmesini qeyd etmek vacibidir. Api fonetik olaraq da, semantik olarak ta Türklerde günümüze kadar da ev-ocak koruyucusu gibi meşhur olan, kadın-yer başlangıcı ve mahsuldarlığı tecessüm etdiren Umay'la aynılaştırılabilinir.
Umay ailenin, dövüşçülerin ve hakanın kadınının himayeçisidir. Mitoloji hiyeraşisine göre, o ali Türk tanrısı Tengrinin avradıdır. (Herodot versiyasına göre, Hera- İskitlerde Papay olan Zeusun arvadıdır)
Hera ve Api'yi Umay'la aynılaştıran başlıca faktör Umay adının ana betni manasını vermesidir. Türk Umay'ının Yunan Herası ile daha bir umumi ceheti vardır o, Hera gibi müdrikliyi, meslehet ve ümidler vermek bacarığı ile seçilir.
Mahmud Kaşgarlı da Umay, uşağın olduğu yer, ana betni demektir, um-mede , uma ise ana'dır. Ana manevi başlangıçlarını aks etdiren ap/am/um kök morfeminden hem de "qezeb", "gizletmek" kimi, yaxud "ram etmek", sakitleşdirmek" kimi, habele "göylere qalxmaq" kimi sözler yaranmışdır.
Hera hakkında mitin menşeyine dair her hansı bir neticeye iddia etmeden qeyd etmek isterdik ki, o bu anlayışları da ehtiva edir. Mife göre, Hera "uşaqlarını öz betninde gizletmişdi", bele ki, onlar dehşetli görkemleriyle "atada nifret (qezeb) oyadırdılar".
"Göylere qalxmaq" anlayışı mehz Hera'nın Uran-göyleri töremesinden ireli gelir. "Ram etmek, sakitleşdirmek" anlayışları, güman ki, Hera'nın qadim müdrikliyi qoruması funksiyaları ile bağlıdır. "Opla - "döyüşe atılmaq" anlayışı Hera'nın Zeus'u Troya ile savaşa tahrik etmesi cehdi ile bağlıdır.
Teonimin Türk dil zemininde funksional izahı skif ilahesi Api'nin yunan Hera'sı ile tam eyniyyeti haqqında netice çıxarmağa esas verir. Her ikisi ana-yeri, insan neslinin valideyni-anasını tecessüm etdiren ilahelerdir.
Umayla yanaşı, monqol mifologiyasında da Api'ye uygun tanrı vardır. Bu Umay'ın analoqu kimi tesdiq tapan ilahe Etugendir. Etugen - Ana-yer, müqeddes Yer, kosmik qadın başlanğıcı- yerin tecessümü, mahsuldar qadın betni kimi qabul olunur. Etugen ilahileşdirilmiş göyle - Tengri ile cütlük teşkil edir, Etugen ve Tengrinin kosmik izdivacından bütün varlıq yaranır.
Etimologiya:
api adı Türk zemininde berpa olunur ve ananevi olaraq api/apa formasında yaşça böyük qadına, anaya, büyük bacıya hörmeti ifade edir.
Mordov dilinde ana - aba, ava - qadim Türk dilinde ise avi şeklindedir. Sevortyan'ın lüğetinde bu sözün Türk dillerinde müvafiq olaraq ana, böyük bacı, xala, ata tarafdan en böyük qadın qohum, ata nenesi, qadına hörmetle müraciat, baldız, qadın anlayışlarını bildiren 8 manası verilir : Api, abi, abı, avı, apa, abba, aba, apay.
Bunula yanaşı Api adı Türk dilleri zemininde etimolojileşdirilir ve "ali qadın başlanğıcı", yani "ana ve ya böyük bacı" manasını verir. Apa Mahmud Kaşğarlı'da "ana ve ya böyük bacı" manasında verilir. Api Çuvaş dilinde böyük bacıya müraciat kimi işlenir. Böylelikle, api birmenalı olaraq Türk sözü Abi, Apa, yeni statusca böyük olan qadın kimi berpa olunur.
Api teoniminin esasını Türk leksik kökleri ap, ep, am, em, ep, em,up, üp, um, op, öp, om, öm, ip, ıp, ım teşkil edir.
Türk dillerinde bu köklerden aba, yeni ana, insan yükseklik, gizlemek, gizletmek, sevmek (amra) sakitleşdirmek, ram etmek, böyük qadın qohum, böyük bacı, övret, qadın, uşaqların çöreye verdikleri ad, qadın cinsiyyet organı, emmek (körpenin ana döşünü emmesi), qadın döşü, ezab çekmek, müalice etmek, yumaq, göylere qalxmaq, öpüş, qezeblenmek, utanmaq, ümid etmek, gözlemek, ana batni, uşaqlıq (qadında), uşağın yumşağ emgeyi, oğurlamaq, talan etmek, hücuma atılmaq, ümid manalarını veren sözler yaranmışdır. Bu sözlerin ekseriyyeti ana, uşaq, qadın meneviyyatı kimi qadın elametlerine aiddir.
Belelikle Skif Api'si funksiyanların ve obrazların tam çevresi üzre Türk Umay'ı ve onun monqol paraleli Etugenle tam eynileşir.
- Aba, Api, abi, abı, avı, apa, abba, aba, apay - ana, böyük bacı, xala, ata terefden yaşca en böyük qadın qohumu, ata nenesi, qadına hörmetle müraciet, baldız, qadın.
- Uma - ana;
- umay - ana betni, uşaqlıq (qadında);
- Umay - ilahe adı;
- um - ümid;
Am kökü ile sözler aşağıdaki manaları verir.
- amir, amra, amran - sevmek, sevgi oyadan, sevgili, dost, aziz;
- amraqsızın - üreksiz, qaddar;
amirtqur, amrıq - sakitleşdirmek, ram etmek, dinclik elde etmek, sessiz, yola getirmek;
- amru - hemişe, daim;
- amşu - qurbanlıq yemek.
Skif ve Türk leksikasına xas çoxmanalılığa esaslanaraq ilahe Api'nin funksional kompleksinin polisemantikasını aşkarlamaq olar. O, "qadının fizioloji ve menevi varlığını teşkil edendir, ana betnidir, özünde ana başlanğıcını daşıyır, özünde neneni, ananı, xalanı, böyük bacını tecessüm etdirir, amansızlığına baxmayaraq, hemişe sakitleidiren, ram eden, zalımlıq ve amansızlıqla vuruşan, ümid ve meslehetler veren, dinclik yaradan, qarşılıqlı mehebbet yaradır."
Zaur Hesenov- Çar Skifler
Çar Skiflerin ve qadim Oğuzların etno-dil eynileşdirilmesi
Tsarskie skifi etnoyazikovaya identifikatsiya tsarskikh skifov
i drevnikh oquzov
Royal Scythians: ethnolinguistic identification
"Royal Scythians" and ancient Oghuz Zaur Hasanov Müəllif
Etrüsk Urnlarındaki Scylla olarak geçer- Hekate ve Api ile benzerlik
Karia Hekate Efes'te olup Roma Dönemindendir.
Scylla MS.2.yy Sütun Başlığı - Magnesia Meander - Aydın Arkeoloji Müzesi'nde
APİ
Tepesinde venüsün sembolü olan 5 uçlu yıldız.
Ve Boynuzlu Taçlar Ana tanrıça ile İlişkilendirilen
Doğurganlık sembolleridir.
Kuyruğunun yılan yada balık şeklinde olması,
Ana tanrıça arketipinin türevleri olan "Doğurganlık" ile ilgili semboller olmasından dolayı..
Sular-Balık-Ana tanrıça-Doğurganlık...
N.Bilgili
Every culture took something from mother goddess. Scylla is maybe derived from Hekate , Hekate was the goddess of the souls, who took to Hades world, she had the key of the door.
And Scylla have dogs like Kerberus, which is also the dogs of Hekate. and you can
see Scylla on Etruscan urns.
