Yenisey yazıtlarının genellikle birkaç satırlık kalıp sözcüklerden oluşması, yapılan çalışmalarda okuma ve anlamlandırma sıkıntısı yaşanması, Moğolistan’daki Türk yazıtlarına nazaran lirizmden ve anlatım zenginliğinden uzak olması gibi sebeplerle bu yazıtlar üzerine yapılan çalışma sayısı oldukça azdır. Fakat Yenisey yazıtları V.-IX. yüzyıllarda Türkçenin işlek bir şekilde yazıya geçirildiğinin bir kanıtı olarak bugün hâlâ müzelerde veya dikildiği yerde durmaktadır.
Bu yazıtların hemen hepsi ölen bir Türk beyinin ardından genellikle de onun ağzından çıkan sözcüklerle yazılmıştır.1 Ekseriyetle birkaç satırdan ibarettirler ve ölen kişinin eşine, hayata, çocuklarına, yurduna doyamadan ölmesinden bahseder.
1720 yılında Messerschmidt tarafından keşfedildiklerinden bu zamana Yenisey yazıtları üzerine Radloff (1895), Orkun (1948), Malov (1952), Batmanov (1959-1962), Vasilyev (1983), Kormuşin (1997-2008), Useev (2009) tarafından müstakil çalışmalar yapılmıştır.2 Bunların yanında Yıldırım-Aydın-Alimov (2013) tarafından yayınlanan Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig adlı çalışmada E 1-154 isimli Yenisey yazıtları, Lisiçya I-II, Kök Haya, Kunya Dağı Kaya Yazıtı, Beykoye köyünden gümüş kama üzerinde bulunan runik metin, Knışi köyünden bronz ayna üzerine yazılmış runik metin, Adrianov’un koleksiyonunda bulunan bir yazıt ve Güney Yenisey yazıtlarına da yer verilir. Bu yönüyle Yenisey yazıtları üzerine Türkiye’de yapılmış en derli toplu çalışma olması bakımından diğer yayınlardan ayrılır. Bizim çalışmamızda esas aldığımız kaynak da budur.
Yaşar ŞİMŞEK
Arş.Grv.Kırıkkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi,
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü,
....
 |
| Minusinsk |
25 bin yaşında Anatanrıça heykelciği - Angara - Yenisey/Sibirya
Türklerin yaşadığı yerlerden biri....
Sanat Ortaçağ Avrasya göçebeler. Denemeler. M. - Kemerovo Kuzbassvuzizdat 2008.GG Kral
___________
