"Ay Düğümü" olarak adlandırılan Koç Boynuzu, Türk boy damgasıdır.
ROMA MOZAİĞİNDE İSKİT BAŞLIĞI
DANİMARKA MADALYONU
TRUVA BULUNTUSU "İNSAN" ya da "BAYKUŞ" FORMLU VAZO
KIRGIZİSTAN KOÇKOR'DAKİ TÜRK ABECELİ YAZIT; Türgeş
Noin-Ula Hun-Türk Kurganı
Koçkor'daki Türgeş Yazıtları
"Er adım Adıg. On Ok. [Er (kahramanlık) adım On Ok kabilesine mensup olan Adıg’dır.]"
"Paleografik özellikleri bakımından Koçkor yazıtları kendi içinde bir bütünlük oluşturmakta birlikte, büyük ölçüde Talas yazıtlarına da benzemektedir. Bu durum her iki bölgedeki yazıtların benzer yazı tekniğine sahip gruplar tarafından aşağı yukarı aynı zaman diliminde yazılmış olabileceğine işaret etmektedir. Bu benzerliğe, örnekleriyle birlikte başka bir yazımızda56 değindiğimizden, burada üzerinde durmayacağız. Aynı yazıda, ayrıca, Koçkor yazıtlarının çoğunda görülen kabile damgasına Kırgızistan’ın Issık-Köl, Talas ve Alay gibi farklı bölgelerinde de rastlanıldığı da belirtilmişti.
Bu damga eski Yunanların müzik aleti olan liri anımsatan esas figür ile onun kaidesine paralel duran kısa düz bir çizgiden oluşmaktadır. ve aşağıda da göreceğimiz gibi Koçkor yazıtlarının tarihlendirilmesi konusunda başlıca ipucu vazifesi görmektedir.
S. G. Klyaştornıy, yazıldığı tarih bakımından Koçkor yazıtlarının Talas yazıtları gibi, Türgeş kağanlığı dönemine ait olduğunu söylemektedir. Bilim adamı, Talas yazıtlarını tarihte Kara Türgeş hanedanlığının kurucusu Sou-lou (=Suluk) ve oğlu T’ouho-sien (=Tahvarsen)’in hükümdarlık dönemine (M. S. 716-739) bağlamaktadır. Ne var ki, kendisi bu zaman diliminin M. S. 766’ya kadar uzatılmasında da herhangi bir sakınca görmemektedir. S. G. Klyaştornıy kendi tarihlendirmesini, Talas ve Koçkor’daki, yani yazılı taşların bulunduğu yöredeki arkeolojik buluntulardan ziyade, bilinen tarihi bilgilere dayanarak yapmaktadır. Ancak, Fergana’da bulunmuş tarihî sikkeler, bilim adamının yazıtları tarihlendirme konusunda benimsediği görüşü arkeolojik yönden destekliyor niteliktedir. Şöyle ki, yapılan arkeolojik kazılar sonucu söz konusu bölgede üzerinde, Koçkor’daki yazıtlarda da rastlanılan, koç boynuzu, diğer bir deyişle lir benzeri (Rusça kaynaklarda: лирообразный знак-тамга) figür şeklindeki damga bulunan sikkelere rastlanılmıştır.
Ortası kare delikli bu Çin usulü sikkelerin ön yüzünde; sol tarafta yarı kursif Uygur harfleriyle “kagan” şeklindeki yazıt, sağ tarafında ise bahsi geçen damga bulunmaktadır. 4. ve 5. Fergana sikkesi olarak adlandırılan bu sikkelerin hangi hükümdara ait olduğu belli değildir, bu sebeple kendilerine bu yönüyle benzeyen başka birkaç sikke ile birlikte “adsız hakanların sikkeleri” grubunu oluşturmaktadırlar, fakat bu ikilinin Türgeş sikkeleri olduğu da aşikârdır.
A. N. Bernştam, bu sikkelerin Türgeşlerin siyasi iktidarı elinde bulundurduğu, yani M.S. 704, daha doğrusu 711’den 766’ya kadarki dönemde darp edilebileceğini söylemektedir. Zira, bu tarihten sonra Türgeşlerin merkezi olan Talas ve Yedisu bölgeleri, artık Karlukların hakimiyeti altına girmiştir ve Türgeş kağanlığı son bulmuştur. O. İ. Smirnova ise Svodnıy Katalog Sogdiyskih Monet (Bronza) adlı temel eserinde Türgeş sikkelerinin VIII. yüzyılın otuzlu yıllarından erken darp edilemeyeceğini yazmaktadır, çünkü Türgeş kağanının Çin hükümdarından “tengri” unvanını alması, ancak bu tarihlere denk gelmektedir.
Doğu Tarihi (История Востока) adlı kitapta ise bu tarih VIII. yüzyılın başına, yani Ou-tche-le(=Üç Elig/İlig)’nin hükümdarlık dönemine kadar çekilmektedir: “Üç Elig (699-706) Batı Türkleri hükümdarları için geleneksel olan “On Ok eli Kağanı” unvanı ile birlikte ‘Türgeş Kağan’ unvanını da aldı. Nevaket’te de ‘Türgeş Kağan’ yazılı bronz sikkelerini darp ettirmeye başladı”.
Bu bilgiler, örnek verdiğimiz sikkelerle birlikte, tüm Türgeş sikkelerinin X. yüzyılın sonlarına kadar tedavülde kalmasına rağmen, VIII. yüzyılın ilk yarısında darp edildiğini göstermektedir.
Fergana’da bulunan Türgeş sikkelerindeki “kagan” ibaresinden, lir benzeri damganın bir “kağan”, yani hükümdar damgası olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte söz konusu damganın Türgeş dönemine ait sikkelerde bulunan yegâne damga çeşidi olmadığını da belirtmemizde fayda vardır. Yedisu ve Talas bölgelerinde yapılan arkeolojik kazılar sırasında ortaya çıkarılan VIII. yüzyılın ilk yarısına ait çok sayıdaki Türgeş sikkesinde, üzerinde durduğumuz damgaya benzer, fakat daha çok yayı andıran işaretin yanı sıra, R2 işareti ve damga olduğu düşünülen farklı bir-iki figür daha tespit edilmiştir. Bu durum, adına paralar darp edilen iktidardaki şahıs ve ailesinin yerine ülke yönetimine, en azından sikkelerde geçen farklı damgaların sayısı kadar, değişik kişi veya ailenin geldiği anlamına gelmektedir ki, tarihi veriler de aynı şeyi söylemektedir.
Bahsi geçen sikkeler üzerindeki damgaların Koçkor yazıtlarındaki damgalardan farklı, küçük, ama önemli bir detaya daha sahip olduğunu söylemeliyiz. Koçkor yazıtlarında, liri andıran esas figürün altında kısa düz bir çizgi vardır. Oysa, bahsi geçen sikkelerde söz konusu figürün altında ona hemen hemen bitişik duran iki nokta vardır. Bu da, ister istemez, L. R. Kızlasov’un Tuva ve Hakasya’da bulunan kaya yazıtlarındaki damgalar hakkında sarf ettiği şu sözlerini hatırlatmaktadır:
“..anıt üzerinde, diğer pek çok anıtta olduğu gibi, özel bir ‘imza’ niteliği taşıyan damga bulunmaktadır. Bu ‘imza’, o günkü insanlar için ismin harf be harf yazımından daha da önemliydi, zira (bozkırda o dönemlerde oldukça iyi bilinen) damgalar ismin yerine geçmekle kalmayıp, aynı zamanda anıtların, adına dikildiği kişinin ailesini, boyunu ve (etnik) kökenini de göstermekteydi. Başka birinin aynı dönemde tıpatıp benzer damgaya sahip olması kesinlikle mümkün değildi; buradan aile damgasının mirasçılar tarafından da mutlaka değiştirildiği anlaşılmaktadır”.
Bunun gibi, damganın Talas, Issık-Köl, ve Alay’da bulunan varyasyonları birbirinden şekil itibariyle az da olsa ayrılmaktadır. Damganın, Alay vadisindeki türü Koçkor’daki örneklerine, diğerlerine kıyasla daha fazla benzemektedir. Fark, esas figürün altındaki kısa düz çizgiye yapılan küçük bir ilavedir. Issık-Köl’deki Ak-Ölöng dağlarında görülen damgada ise lir şeklindeki figürün temeline paralel gitmesi gereken çizgi, figüre sağdan bitişmektedir. Talas’ta bulunan Kuru Bakayır deresindeki damgalarda ise alt çizgi hiç yoktur.
Kırım ve civarındaki eski Türklere ait damgaları ve kabile işaretlerini araştıran Ukraynalı akademisyenler V. L. Mıts ve V. V. Mayko, “Farklı teknikle yapılmış, farklı oran ve ölçülere sahip, fakat ortak prototipe dayanan benzer işaretlerin olması, kabilenin boylara dağıldığı ve onların birer aile damgası olduğu gerçeği ile ilişkilendirilmektedir” şeklindeki görüşü bildirirler.
Demek ki, bu damga tipi VIII. yüzyılın ilk yarısında bugünkü Kırgızistan topraklarında hükümdarlık yapan bir Türgeş kağanı ailesine aitti. Detaylardaki farklar ise, yukarıdaki ifadelerden de anlaşılacağı üzere, ailenin mirasçıları arasındaki farkı gösteren belirleyici işaretlerdi.
Kuru-Bakayır deresinde bulunan lir benzeri damgaya yeniden dönersek, burada onun önemli diğer bir özelliğinin de hayvan tasvirli kaya resimleriyle birlikte, K1WT1 ÇWR1 “Kut Çor” şeklindeki bir yazıta eşlik etmekte olduğunu belirtmemiz gerekir. S. G. Klyaştornıy bu yazıttaki ismi 738-739 yılları arasında hükümdarlık yapan T’ou-ho-sien (=Tahvarsen) ile özdeşleştirmekte ve hükümdarın tam ismini T’ou-ho-sien Kut Çor şeklinde vermektedir. Bu durum, söz konusu damganın başta T’ou-ho-sien Kut Çor’un babası Çabış Çor Sou-lou olan Kara Türgeşlerin hükümdar ailesine ait arma işareti olduğunu kanıtlamaktadır.
Bu düşünceden yola çıkarak, Koçkor yazıtlarında ismi zikredilen Adıg’ın, kendilerinden önceki “On Ok eli” adını da benimseyen (Kara) Türgeşlerin hükümdar ailesine mensup bir şahıs olduğunu söyleyebiliriz. Yazıtlarda, kendi adı ile birlikte ait olduğu boy (ülke, devlet [?]) adını da söylemesi, sahip olduğu mevkii ile açıklanabilir. Diğer taraftan, yazıtlarda geçen Kutlug ve Bilge adları, bize, M. S. 743-753 yılları arasında Türgeş elini yöneten El Etmiş Kutlug Bilge’yi hatırlatmaktadır.
Türgeş kağanlığı, her ne kadar, iç ve dış etkenler sebebiyle VIII. yüzyılın ikinci yarısında siyasî arenadan kaybolduysa da, onların hükümdarlık damgası sahipleriyle aynı kaderi paylaşmamışlardır. Çok ilginçtir ki, N. F. Katanov’un 1898’de yayınladığı tarihi bir belgede söz konusu damganın aynen geçtiğini görüyoruz, eğer bu damganın ayırıcı bir özelliği varsa, o da Koçkor’daki benzerlerine kıyasla, esas figürün gövdesinin daha ince, alt çizgisinin ise aksine daha uzun olduğudur.
Damganın aynı belgede geçen diğer varyantında ise alt çizgi yerine küçük bir daire bulunmaktadır. Bu damgalar Rus Çarı Petr Alekseyeviç (Büyük Petro) emriyle Sviyaga bölgesinde yaşayan Tatarlara arazi dağıtımına izin veren 1700 yılına ait belgede tespit edilmiştir. Rusça bilmeyen Tatarlar onaylarını belge üzerine damga veya aile işaretini mühürleyerek bildirmişlerdir. Bahsi geçen damgalar da bunlardan ikisidir. Damgaların derlendiği köylerin isimleri arasında Bolşiye Tarhanı, Verhniye Tarhanı, Malıye Tarhanı gibi isimlerin geçmesi de ilginçtir. Buna benzer damgayı XIX. yüzyılda Altaylıların kullandıkları kabile ve aile damgaları arasında da görmekteyiz. A. Amanjolov, ayrıca, Koçkor yazıtlarında geçen damgayı, büyük ölçüde Kazakların Kiçi Jüzündeki Çömekey boyunun “burunlu” damgasına, kısmen de Ulu Jüzüne dahil Kanglı boyunun “sopa” damgasına benzettiğini bildirmektedir." ...
Türkeş, kısa süren bir Türk Devleti, Göktürklerin On-Ok boyu
 |
| Kafkasya aile damgaları ve Karaçay-Malkar'da Türk Damgaları |
"Torcello near Venice. - The letters are formed of little stars and circles, indented into engraved lines. Italian archaeologists have considered this inscription as Etruscan."
LİNK
...
Sarkel site were decorated with Turkic tamgas (tribe symbols)
or images of horses and armored riders.
HAZAR TÜRKLERİ - TAMGALAR
LİNK
LİNK
TAMGAS OF PERSİA
LİNK
LİNK
OLD TURKİC COİNS WİTH TAMGAS
LİNK
Khingila (430/440-495) Akhun (Hephthalites- White Hun Turks)
TAMGAS
LİNK
MİNOAN - KRETA / ODİN HAÇI olarak adlandırdıkları TENGRİ (TANRI) DAMGASI!
ÇİLGİRİ : LİNK
İSTANBUL ASKERİ MÜZE / KILIÇ : LİNK
TRUVA : LİNK
İSKİT : LİNK
TÜRKMEN KİLİM
TENGRİ TAMGASI - ROMA OYUNU - ICHTUS
KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ mi KÜLTÜR BİRLİĞİ mi ?
* Dünya'nın dört bir yanındaki benzer tamgalar...
*Sumerde UTU / gün-ışık tanrısı , daire içinde artı/haç ;
Sumerde güne UD denir , Türkçe'de OD , yani Ateş....
* Tengri tamgasının Türkler tarafından kullanıldığı
* Amerika Yerlilerin Asya'dan gittiği...
* Roma Döneminde ise anlaşılamayan tamganın oyuna dönüştürülmesi...Ve araştırmalar ışığında Yunan, Roma ve Bizans'ta Türklerin varlığı....
*Efes grafitti gezimizde :
"Tanrının adı yere yazılmaz, yazılamaz" diyerek onun Ichtus olmadığını söyleyen hocamız....
KAYNAKLAR:
1-TÜRK KOZMOLOJİSİNE GİRİŞ - EMEL ESİN
2- ORHUN'DAN ANADOLUYA TÜRK DAMGALARI - Prof.Dr.TUNCER GÜLENSOY
3- INDIAN ROCK ART, SANTA BARBARA, CALIFORNIA
4- HISTORIC PARK , INDIAN CREEK ,UTAH
5- TROYA 3. ŞEHİR MÖ. 2250-2100
Schliemann ILIOS kitabı:
6- SWASTİKA THE EARLİEST SYMBOL (Grek ve Hıristiyanlık öncesi : Troya 3.şehir)
7 - EDWARD FALKENER - GAMES , ANCIENT AND ORIENTAL
8- KHANG/KAGAN DİNGİR/RA - Doç. Dr. Haluk BERKMEN : LİNK
TENGRİ TAMGASI - Doç. Dr. Haluk BERKMEN :
Damgalardan Harflere Türklerin Uygarlığa Armağanı – Yazı;
Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Turan Kültür Merkezi Süleymaniye Kürsüsü-01.03.2014
9- Danimarka , Fransa , İtalya, İspanya, İsveç, Portekiz, İrlanda ... slide show ile tamgalar :
10- SERVET SOMUNCUOĞLU - "DAMGALARIN GÖÇÜ" : LİNK
11- Kazakistan:
12 - Hakasya: TAŞLARDAKİ TÜRKLER
MP Grjaznov,CA. . T. XII M-L:. 1950 :
13 - Taştık: TÜRKLER-SV Pankov
Taştık Kültürü, görüntülerde ATLAR :
14 - 20.01.2014 sabahında Kazan'da iki GÜNEŞ doğdu.
Soğuk havalarda görülen nadir olay. Genelde eksi derecede görülüyor. Bu durumda -24 derecede güneşin etrafında yağmur damlaların kristalleşmesi sonucu yanılsamasıdır. Atmosferik optik bir olgudur, doğası olan buz kristallerinin ışık kırılması. Buna karşılık, şekil olarak küresel olan ve buz kristallerinin boyutu sadece farklı su damlacıkları, farklı şekillerde ve farklı yönlerde ile uçabilir. Işık kırılmasına istinaden yansıma oluyor ve dünyadan çift gibi görülüyor. İşte bunu Türkler Tengri Tamgası ile ifade ediyor.
15 - Odin / Heyerdahl + Azerbaycan / Snorri Sturluson + Truva:
...
IYI - KAYI TAMGALI PARA
MACEDONIAN KINGDOM - ANTIGONOS MONOPHTALMOS
ETRÜSK URN
KAYI BOYU VE SVASTİKA
..
Körtik Tepe (Kotik/Kortik Tepe) bezemeli taş kap, Neolitik Dönem
Diyarbakır Bismil
Öngöt’teki mezarın güney cephesinde tespit edilen ve doğu ve batı kağanlığını temsil eden çift başlı teke damgası.
Moğolistan
Kars yöresine ait bir halı üzerinde tespit edilen görüntüsü.
Talas yazıtlarından biri üzerinde tespit edilen çift başlı teke damgası.
Kırgızistan
Dr.OSMAN MERT : LİNK
...
"The Navajos, Tibetans and Turks incorporated the swastika into their rugs."
Vintage Native American Pawn Bracelet with Whirling Log
Since World War II, the use of the Whirling Logs in Native American artifacts has been confined mainly to rugs. Jewelry with the symbol is usually from before 1940.
LİNK
 |
| SOL : MİKEN - GİRİT : SAĞDA: HİTİT -ANADOLU |
 |
| ZİWİYE HAZİNESİNDEN / İSKİT TÜRKLERİ - MÖ.7.YY LOURİSTAN-İRAN |
 |
| İSKİT / KELERMES KURGANI MÖ. 650-600 TÖREN BALTASI |
 |
| SUMER / KENGER - BRİTİSH MÜZESİNDE |
ANADOLU'DAN HİÇ GİTMEDİK
___
