SİDE kelimesi NAR anlamına geldiği gibi, NAR en erken dönemde de kent için kullanılan bir motiftir.
Apollo Tapınağı
Side'nin baş tanrısı Apollon boynunda pelerine benzeyen bir giyim parçası ile bir yanında yayı, diğer yanında oktanlığı ile betimlenmiştir. Köşelerde ise akanthus yaprakları ye alırken sadece bir köşede yarışmalarda birinci gelen atlet ve müzisyenlere verilen çelenk bulunmaktadır. Anadolulu bir tanrı olan Apollo Side'de şehrin kurucu tanrısı olarak tapınım görmüştür. Onuruna Pythia Bayramı kutlandığı bilinir, ama hiçbir zaman kehanet ocağı olmamıştır. Özellikle MS 2. yüzyılın sonu ile 3.yüzyılın başında Apollon Athena’dan daha çok önemsenmeye başlamıştır.
Kentin baş tanrıçası Athena başında miğferi, elinde mızrağı, kalkanı ve kutsal hayvanı yılan. Kaset köşelerinde ise palmiye dalı, rozet, Side'nin simgesi Nar ve zafer çelengi var. Athena Side'de köken bakımından Yunan Athena'sından ayrılmaktadır. Tanrıça savaşçı kimliği betimlenmiş olsa da Side Athenası'nın en belirgin atribüsü NAR'dır. Nar Anadolu ve Mezopotamya'da bereketi simgelediği için ana tanrıça kültü ile birleştirilmiştir. Bu yüzden Side Athena'sının özünde de eski bir toprak ana kültü yattığı düşünülmelidir. Athena Tapınağı ayrıca Asyl* yetkisi de almıştır.
[* Asylia, Hellenistik dönemde Laik ve İlahi kanunlar arasında bir dokunulmazlık zırhına sahip demektir ve Tapınaklara verilen bir özelliktir. Suçlu dahi olsa, kişi korunmak için tapınağa sığınabilirdi.-SB]
Artemis avcı kıyafeti ve oktanlığı ile betimlenmiştir. Köşelerde geyik ve iki köpek yer alır. Artemis diğer tanrılara göre daha küçük ve özensiz tasvir edilmiştir. Bunun sebebi Perge ile Side arasındaki soğuk savaştır, çünkü Artemis Perge'nin baş tanrıçasıdır. Apollo'nun ikiz kardeşi olduğu için tapınım görmüştür, ama Artemis Pergaia ile kesinlikle benzerliği yoktur.
Kybele başında diadem, kale tacı ve üzerine çektiği manto ile betimlenirken, bir yanında ayinlerde kullanılan ortası delik sığ bir kase olan phiale, diğer yanında tympanon (tef) yer alır. Köşelerde ise iki aslan, ziller ve Attis başlığı yerleştirilmiştir. Kybele Side sikkelerinde aslan üzerinde sıklıkla betimlenmiştir. Eski Anadolu kültlerinin Roma İmparatorluk Dönemi içlerine kadar yaşatıldığı da görülmektedir.
Dionysos'un kadınsı büstü metal bir Hydria üzerine yerleştirilerek çevresi sarmaşık dalları ile daire içine alınmıştır. Köşelerinde iki çam kozası*, zil, lagabalon (üzerine keçi ayağı postu geçirilmiş sopa), pan flütü, çifte balta, auloi (çift borulu flüt) ve üzüm salkımı bulunur. Dionysos tiyatronun koruyucu tanrısıdır.
[* Bu çam kozası bana göre enginardır. Çünkü, enginar akşamdan kalanlara iyi gelir ve afrodizyak özelliği vardır. Bu yüzden de Dionysos Şenlikleri'ne daha uygun düşer. Hatta 16.yy'da afrodizyak özelliği yüzünden kadınlar tarafından tüketilmesi yasaklanmıştır. 1946'da Marilyn Monroe'yu Enginar Güzeli seçmeleri de tesadüf değildir.-SB]
Dikkat çeken bir başka blokta ise orta kısmında bir ay ve yedi kollu yıldız betimlemesidir. Her iki yanında bulunan parçalar içerisinde dört kolu uzun, dört kolu biraz daha kısa Makedonya yıldızına (Makedonya yıldızı 16 kolludur) benzer betimlemeler bulunmaktadır. Buradaki Ay-yıldız Men kültü ile bağlanmak istenmiştir. Yalnız Side'de Men Kültü ile ilgili buluntular da yazıtlar ve mimari buluntular bunu destekler nitelikte değildir. Side şehrinde P tapınağı olarak isimlendirilen yapı Mansel tarafından Men Tapınağı olarak adlandırılmıştır. Tapınağın ithar yazısı bulunmadığı gibi, sözü edilen bezemeler arasında Men kültü ile ilintili bir bezemenin de olmayışı burasının bir Men tapınağı olduğu konusunda büyük bir şüphe uyandırmaktadır.
Prof. Dr. Hüseyin Sabri ALANYALI
Side Kazı Başkanı - link
Side Kazıları - link
KÜN-AY betimlemesi Göbeklitepe, Mezopotamya ve Orta Asya'da görülür.
Anadolu'daki her antik şehir ve betimlemeler Hellen (Grek) veya Roma demek değildir. Bu topraklarda Milattan Önceki dönemlerde de Türk vardır. Ve de Türk Tarihi ile ilgili verileri takip edenler bunun farkındadır.
"Türk bayraklarında hilal vardır ama Arap bayraklarında yoktur. Hilal, daha çok Türklerin etkisinde olan ülkelerin bayrağında mevcuttur." - link
Antalya Türkiye'nin en büyük üreticisi olmakla birlikte, Türkiye dünyada Hindistan ve İran'dan sonra üçüncü sıradadır.(link)
Batılılar ise Nar'ın faydalarını daha yeni öğreniyor ;)
We already knew :)
Pomegranates reveal its powerful anti-aging secret
ilgili makale
Pomegranate finally reveals its powerful anti-aging secret
Intestinal bacteria transform a molecule contained in the fruit with spectacular results
SB
