"Tündér" in Hungarian "Fairy" - Macarca'da "Tünder" "Peri"
"Tünder" in Turkish "Night" - Türkçe'de "Tünder" "Gece"
"Tün": etymology is Turkish - Kökeni Türkçe
"Bu tip fenomen için Macarca olan kelime Tünder'dir. İngilizceye genellikle Peri olarak çevrilir ve mistik folklorik varlıklara verilen addır. Eski Kelt inancında Tüner tıpkı Macaristan'da olduğu gibi ilahi bir kişiliktir. Ilona onu Cennetlik-Göksel Ana ile eş tutar. Yahudi-Hıristiyanlık'ta ise Periler şeytani veya iblisi varlıklardır."
"The Hungarian word for such a phenomenon is “Tündér,” usually translated to English as Fairy, though the English equivalent is a name given to mystical beings in folklore, so-called “Fairy-Tales.” In the ancient Celtic Faith, a Fairy is associated with divinity just as in Hungarian Tündér Ilona refers to the Heavenly Mother. JudeoChristianity turns Fairies into demons or pseudodemons." [Study notes on the historical Jesus based on the works of Professor Badiny, Jós Ferenc, and other esteemed scholars Fehérlófő tankör (study group)2008)
Macarca'da Tündér, çok güzel ve bakire masal varlığı olan Peri kızı demek ve dilekleri yerine getirebilir.
tündér
A magyar → népi hitvilág tündérét kevés, főleg mondai adat képviseli. Az adatok többsége régi, nehezen értelmezhető. Bizonyos, hogy határozottan körvonalazott tündér-képzete a magyar néphitnek a múltban sem volt, a jelenben pedig ismeretlennek mondható; viszont a → boszorkánynak, → szépasszonynak és bizonyos → vízilényeknek vannak a Ny-európai tündéralakok tulajdonságaival rokon vonásai. Adataink jó része helyi monda: így pl. bizonyos felvidéki, erdélyi várromokat tartottak tündérek által lakottaknak, ill. építetteknek; továbbá bizonyos kőalakzatokat kővé vált tündéreknek. Ezenkívül főleg a Balaton partján és a Csallóközben voltak ismertek fürdőző, fésülködő, táncoló, a Duna szigetein mulató, aranyport hullató, aranypatkót elhagyó stb. tündérekről szóló helyi hagyományok. (→ még: tündérmese, → Rapsonné vára) – Irod. Róheim Géza: Magyar néphit és népszokások (Bp., 1925); Pais Dezső: Tündér (A magyar ősvallás emlékeiből, Bp., 1975).
*
Kazak Türkçesi ile üç şarkı sözünde Tünder
Kazakh-Turkish 3 songs with Tündér
Kazah-Török 3 dalt Tündér
Üzdikken tünderimdi, Үздіккен түндерімді.
Ötken künder, aylı tünder, Өткен күндер, айлы түндер.
(link)
Esіñde me sol bіr künder, Есіңде ме сол бір күндер.
Esіñde me sol bіr tünder, Есіңде ме сол бір түндер.
(link)
Armandarın künder-ay, Армандаған күндер-ай!
Juldız tamğan tünder-ay, Жұлдыз аққан түндер-ай!
(link)
EK:
Macarcadaki Türkçe kelimeler
Alimler Macarcaya geçen Türkçe kelimeleri üç tabaka halinde incelerler. Birincisi Hun-Hazar-Bulgar tabakası, ikincisi Peçenek-Uz-Kuman-Kıpçak tabakası, üçüncüsü ise Osmanlı tabakasıdır. Osmanlı tabakasını inceleyen Macar alimi Suzanne [Zsuzsa] Kakuk, 16 ve 17. asırlarda Osmanlı dili tarihi araştırmaları, Macar dilinde Osmanlı unsurları ( Budapeşte, 1973 Recherches sur l’histoire de la langue Osmanlie des XVI et XVII siecles, les eléments Osmanlis de la langue Hongroise) isimli eserinde, 16-17. asırlarda Osmanlılar vasıtasıyla Macarcaya 1.382 cins isminin, 402 şahıs adı ve lakabın, 224 yer isminin, toplam 2.008 kelimenin nakledildiğini ortaya koymuştur (Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1973-74, 356 s.).
Kakuk, daha sonraki bir yazısında bunu 1.500’e çıkarmıştır (Zsuzsa Kakuk, “Macar dilinde Osmanlı-Türk unsurları”, Bilimsel Bildiriler 1972, TDK y., Ankara 1975, 209. s. vd.). (Bayan Kakuk, 1960’da Çindeki Salar Türklerini ziyaret ederek metinler derlemiştir. Bu metinler Textes Salars, Acta Orientala, c. xııı, fas. 1-2, Budapest 1961’de yayımlanmıştır). Kakuk, 13 ağustos 1925’te Macaristanın Heves şehrinin Nagytalya köyünde doğmuştur.
Türkçenin tesiri sadece kelime vermekle kalmamış, bazı şairler Türkçe şiir bile söylemişlerdir. Mesela ilk büyük Macar şairi sayılan Balint Balassa 1552-56 arasında bir çok Türkçe şiiri Macarcaya çevirmiş, kendisi de Türkçe şiir yazmıştır.
Macar kelimesi Manysi ve Türkçe eri (Manysi+eri) kelimelerinden meydana gelir ki, yarı yarıya Türkçedir (Laszlo Rasonyi, Tarihte Türklük, TKAE y., Ankara 1971, 119. s.). Macarlara sadece kendileri ve biz Türkler Macar deriz. Öbür milletlerin verdiği Hungarya adı da tamamiyle Türkçedir. Hungarya (Hungaria) çoklarının sandığı gibi Hun kelimesinden değil, Türkçe Onoğur kelimesinden gelir. Baştaki h türeme bir sestir. Kelime Hundan gelse sonraki gar unsurunu açıklamak mümkün olmazdı). Macarlar Onoğur Bulgarlarıyla yakın münasebette bulundukları için Bizanslılar ve diğer halklar onları bu kelimeyle isimlendirip yaşadıkları ülkeye de Türkiye demişlerdir (Onoğur kelimesi Osmanlılarca az da olsa Engürüs veya Üngürüs şeklinde kullanılmıştır).
Hatırlanacağı üzere Macaristan haricinde tarihte Türkiye ismini alan veya Türkiye ismi verilen bir çok ülke ve bölge vardır: Göktürk, Hazar, Anadolu Selçuklu, Mısır (Memlük devrinde) ve Türkistan coğrafyaları tarihte Türkiye olarak anılmıştır. Lakin devlet adı olarak Göktürkler, Mısır Memlükleri ve Türkiye Cumhuriyetinden başka Türkiye isimli Türk devleti yoktur. Yalnız Orta Asya coğrafyası son bin yıldır Türkistan adıyla tanınmaktadır.
Macar alimleri Türklük bilimi sahasında en çok çalışan alimlerdir. Zaten Türk bilimi sahasında Hıristiyan milletlerden iyi niyetle çalışan sadece Macar bilginleridir. Bunlara Bosna Hersekli ve Güneydoğu Asyalıları da ilave edebiliriz (Pakistan, Malezya vs). Türklükle ilgilenen diğer bilim adamlarının bilim sıfatı sadece mesleklerinde olup esas amaçları Türk kültür ve medeniyetini başka köklere, bilhassa Çin, Hint, İran, Moğol, Arap ve sair kaynakla bağlamaktır.
Tünrak - Tirnyakov - Tyrniyakov Osulokoviç : Kuman başbuğunun ismidir. * (Tünrak a Leader name of a Cuman Turk)
[ Muallâ Uydu Yücel - İlk Rus Yıllıklarında Geçen Türk Kavimlerine Âid Şahıs İsimleri,(*Rasonyi bu ismi Tyunrak şeklinde vermektedir.)]
