Çin Halk Cumhuriyeti'nin eski başkenti Chang'an'da (Xi'an'da) Ötüken Uygur Kağanlığı Dönemi prenslerinden KArı Çor Tigin adına hazırlanmış Çince - Türkçe (Kök-Türk harfli Uygurca) bir yazıt bulundu.
Yazıttan edinilen bilgilere göre Karı Çor Tigin Uygurların Yaglakar sülalesinden, Çabış Tigin'in oğlu , Kan Tutuk'un yeğeni, Bögü Bilge Tengri Kan'ın küçük kardeşidir.
O, T'ang İmparatoru Tai Tsung (Dai Zong / Daizong) zamanında (794 yılının beşinci ayında) ülke içinde baş gösteren isyanları bastırmak amacıyla Chang'an'a / Xi'an'a gelip imparatorluk ordusuna 'sol kuvvetler komutanı' olarak katılır.
Karı Çor Tigin, henüz 20 yaşında iken 20 Mayıs 795 tarihinde Xi'an'da hastalanıp ölür. T'ang İmparatoru daizong onun adına bugün Xi'an'ın 10 km güneybatısında bulunanan Zhang Du Yuan Bölgesi'nde bir anıt mezar yaptırır ve üzerine Çince ve Türkçe metinlerden oluşan bir yazıt koydurur.
İki bölümden oluşan yazıtın (Kök)Türk harfli Uygurca bölümünde 17 satır bulunmaktadır.
Bu bölümde Karı Çor Tigin'in soy kökü ve kim olduğu hakkında bilgi verilir ve onun adına Tang / Çin imparatorunun anıt mezar yaptırdığı ve 7 Haziran 795 tarihinde ölüm töreni düzenlettiği belirtilir.
Yazıtın Çince bölümünde ise (Kök)Türk harfli bölümündeki bilgilerin paralelinde cümlelere yer verilerek Tang İmparatoru Daizong'un kendi emrinde komutan olarak görev yapan Uygur Prensi KArı Çor Tigin'in ölümünden duyduğu üzüntü dile getirilir.
Halen Xi'an'daki 'Tang West Market Museum'da sergilenen KArı Çor Tigin yazıtı, Çinlilerle Türkler (Uygurlar) arasındaki tarihi dostluk ilişkisini yansıtması ve çift dilli bir yazıt olması bakımından büyük önem taşır.
Bu makale önce (Kök)Türk Kağanlığı ve Ötüken Uygur Kağanlığı dönemlerinde Türk-Çin ilişkilerinin durumu dikkatlere sunulmakta ; sonra da Karı Çor Tigin yazıtının (Kök)Türk harfli bölümü bütün yönleriyle ele alınıp incelenmektedir.
CENGİZ ALYILMAZ
....
İskitlerde Yazı / Schythians inscriptions
2600-year-old Issyk Inscription.
Two lines of Saka inscription that changed view on the history of the Türkic people....
The oldest inscription in Türkic alphabet, the Issyk Inscription, written on a flat silver drinking cup, was found in 1970 in a royal tomb located within Balykchy ( Issyk), a town in Kyrgyzstan near Lake Issyk, and was dated by 5-th c. BC.
Elshad Alili, Rizwan Huseynov 2012
...
Issyk Inscription
The oldest inscription in the Türkic alphabet, the Issyk Inscription, written on a flat silver drinking cup, was found in 1970 in a royal tomb located within Balykchy ( Issyk), a town in Kyrgyzstan near Lake Issyk, and was dated by 5-th c. BC.
For the Issyk Alphabet table by Dr. Selahi Diker,
the author of the
AND THE WHOLE EARTH WAS OF ONE LANGUAGE
(1996, 1999)
For a complete analysis of inscription
by Prof. A.S.Amanjolov in his book
HISTORY OF ANCIENT TÜRKIC SCRIPTT
...
Esik Kurganı’nda bulunmuş olan bu yazının karakteri,
kullanılan harfler ve şekilleri,
Orhun-Yenisey yazısının karakteri,
harfleri ve şekilleriyle karşılaştırılmış ve
onların aynı olduğu belirlenerek
Esik Kurganı’nda bulunan yazının
Orhun-Yenisey yazısının prototipi olduğu kabul edilmiştir.
Prof.Dr.İlhami Durmuş
İSKİTLER
....
" Türklerin bilinen ilk alfabesi,
Orhun alfabesi, Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlarıdır." diyenlere...
"Yazıya geçmek için, geçmişinde bir birikiminin olması gerekir" !
 |
| İskit Daşbaba |
____________TÜRK TARİHİ____________
