TAŞBABA
Hermitage-Kazan Center'da "Altın Orda ve Karadeniz Bölgesi, Cengiz İmparatorluğu'ndan Dersler" Nisan - Ekim 2019 sergisinden.
Hermitage koleksiyonunun yanı sıra Moskova, Kırım, Astrakhan ve Beyaz Rusya'daki müzelerden 600 parça sergilendi.
Moskova ihtişamlığını Altın Orda Hanları'na borçludur...
* "Altın Orda'nın içindeki Moğol nüfusu azdı, tamamı Kıpçak ve diğer Türklerden oluşuyordu. Ayrıca devlet yapısı Türk'tür.... Batu Han’ın kumandasında fütuhat yapan kuvvetlerin 600.000 kişiden ibaret olduğu söylenmektedir; bunun ancak 60.000’i Moğol’du; kalan kısmı muhtelif Türk kavimlerinden toplanmıştı; kumanda heyetinin ve bazı memuriyetlerin başında Moğollar bulunmakta idi. Tatar adinin menşeinin Türk olması lazım geldiğini söylemiştik. İşte bu sebeptendir ki, Moğol istilasını yapan bütün kuvvetlere Avrupalılar, Moğol ve Türk farkedilmeksizin “Tatar” demişlerdir. Bu sebepledir ki, Çingiz ordularındaki Türk kavimleri, kendilerine böyle tesmiye etmeseler bile, yabancılar karşısında böyle görünmeğe başlamışlardır. Çok zaman geçmeden İdil boyunda yerleşen Moğollar kalabalık Türk unsuru arasında eriyip gitmişlerse de, bu sahanın ahalisi Türk olmasına rağmen “Tatar” adiyle tanınmağa başlamışlardır.
Altın Ordu’da tam bir din ve dil toleransı vardı... Rus kilisesi, Altın Ordu hanlarının verdikleri “yarlık” lar sayesinde tarhan’lık kazanmıştı; yani her nevi vergi ve mükellefiyetlerden kurtulmuştu; böyle olmasına rağmen, sonraları Tatarlar’a karşı Rus imha siyasetim besleyen müessese bilhassa kilise olmuştur, iki buçuk yüzyıl süren Tatar hakimiyetinin tesiri meyanında Altın Ordu hanları Rus ahalisi nazarında tam bir hükümdar gibi telakki ediliyordu; bu yüzdendir ki Rus knezleri ancak Altın Ordu hakimiyetinden çıktıktan sonra “Çar” lakabını almağa cesaret ettiler.
Prof.Dr. Akdes Nimet Kurat /link
Türk Dünyası El Kitabı 1992, Ankara . Sf. 400-408
* "Ruslarla Türklerin karşılıklı etkileşimlerinin zirvede olduğu dönem Altın Orda dönemidir. Bildiğimiz kadarıyla Altın Orda Devleti Türk-İslam Devleti'dir ve yaklaşık üç asır boyunca da Rus şehir Knezliklerini kendi hakimiyeti altında tutmaktadır. Bu sürede çeşitli etkileşimde bulunuluyor. Nitekim Rusların en önemli tarihçilerinden ve belki de ilk Rus Tarihini yazan Nikolay Karamzin (1766-1826) kendi eserinde Altın Orda dönemiyle ilgili şöyle bir cümle kaydetmiştir:
- Moskova ihtişamlığını Altın Orda Hanları'na borçludur.
Tatar tarihçi Rızaeddin Fahreddin de (1859-1936) konuyla ilgili bir yorumda bulunuyor ve diyor ki:
- Altın Orda Hanları olmasalardı bugünkü Rusya'nın kuruluşu mümkün olmayacaktı, ne Petrolar, ne de Katerinalar sayesinde bu mümkün olabilirdi.
Bunun en büyük nedeni tabi ki Altın Orda hakimiyetine girmeden önce Rus Knezlikleri -Şehir Knezlikleri- şeklinde varlıklarını sürdürüyorlardı. Altın Orda Devleti hakimiyeti altına girdikten sonra ortak düşmana karşı birleştiler.
Prof.Dr. İlyas Kemaloğlu
Türk-Rus Münasebetleri /link
