Baş deformasyonu belirli bir amaca (estetik, ritüel ya da büyüsel) yönelik olarak uygulandığı gibi (bilinçli kültürel deformasyon), başa giydirilen bir başlığın kafatasına yaptığı mekanik baskı sonucu da (bilinçsiz kültürel deformasyon) meydana gelebilir. Bebeğin başına ilk aylardan itibaren uygulandığını tahmin ettiğimiz sargı ya da takılan bir başlığın yol açtığı kültürel deformasyon Aşıklı topluluğunda bugüne kadar rastlanan ilk örnektir.
Benzer uygulama tarihöncesinde, özellikle Neolitik Çağdan itibaren Anadolu ve Yakındoğu'da görülmeye başlar. Aşıklı bebeğinde gördüğümüz bu tür sirküler deformasyonu Byblos (Lübnan) 'ta Kalkolitik Çağla yaşıt bebeklerin bir kısmında (sadece kızlarda) da gözlemledik. İran'da Qum şehrinin Qumrud Bölgesi'nde bulunan ve Kalkolitik Çağla yaşlandırılan 4 yaşlarında ölmüş bir bebekte de benzer baş deformasyonu görülmektedir.
Ayrıca, Değirmentepe (Malatya) Kalakolitik Çağ bebekleri de sargı yöntemiyle gerçekleştirilen kültürel kökenli baş deformasyonunun en güzel örnekleri bize kazandırmıştır.
Baş biçimini bozma uygulaması dünyanın değişik yörelerinde çeşitli kabilelerde yakın bir döneme kadar varlığını sürdürdü.
Afrika'nın Kongo Bölgesi'nde yaşayan ve kendilerini yönetici sınıf olarak gören Mangbetu kabilesinde her anne, doğan bebek eğer kız ise, başına bitki liflerinden örülen dar bir başlık giydirerek kafatasının ön arka yönde aşırı uzamasını sağlıyordu.
Böyle oluşan dar ve uzun baş Mangbetu kadınlarında güzellik ve asaletin simgesi, aynı zamanda o kabilenin etnik kimliği olarak kabul edilirdi.
Fransa'nın Toulouse Bölgesi'nde Ortaçağdan 20.yüzyıl başlarına kadar varlığını sürdüren kültürel kökenli baş deformasyonu sadece soylu bir kesime özgü idi. Bu ayrıcalıklı sınıfta anneler kız çocuklarının başlarına dar bir başlık giydirmek suretiyle başın ön arka yönde aşırı biçimde uzun olmasını sağlıyorlardı.
AŞIKLI HÖYÜK’TE 2007 VE 2008 YILI KAZI ÇALIŞMALARINDA BULUNAN İKİ İLGİNÇ İNSAN İSKELETİ
Prof.Dr.Metin ÖZBEK
Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü
Arkeometri, 2010 ,resimli pdf:
Not:
Bizden âlâ uzaylı mı olur....
;)
